Powieść obyczajowa - co to takiego?

Książki obyczajowe warte przeczytania ukazują grupy ludzi, społeczeństwa lub jednostki w określonym okresie czasu i w konkretnym miejscu. Niektórym może się wydawać, że jest to opowieść na faktach, opowiadająca o losach prawdziwych ludzi. Właśnie to jest główna cecha powieści obyczajowych – realizm, prawdziwe problemy itp. W większości przypadków pisarz stara się prezentować bohaterów w sposób naturalny – wykonują oni inne zawody, mają różne sytuacje rodzinne i społeczne, problemy, rozterki etc. Zazwyczaj pojawiają się silne relacje, pokrewieństwa, łączą ich różne sprawy bądź miejsce zamieszkania. W powieści obyczajowej bardzo często pojawiają się liczne wątki, nierzadko są one ze sobą przeplatane, czasami nieznane sobie osoby krzyżują swe życiowe drogi wielokrotnie nie mając o tym pojęcia, by potem stworzyć jeden główny wątek.

Przedstawienie akcji i społeczeństwa jest bardzo realistyczne, zaś narrator dokonuje szczegółowej obserwacji środowiska i opisuje wszystkie niuanse, dzięki czemu czytelnik jest w stanie wyobrazić sobie miejsce akcji lub konkretną sytuacje w bardzo szczegółowy sposób. To właśnie wspomniany narrator reguluje napięcie i pełni rolę wszystkowiedzącego przewodnika. Mimo to stara się on zachować pełen obiektywizm – nie wydaje sądów, nie staje po żadnej ze stron, nikogo nie faworyzuje ani nie krytykuje.

W powieści tego typu nie znajdziemy zagadek, intryg, sensacyjnych zwrotów akcji czy niespodziewanych wątków. Bohaterowie działają raczej z przyczyn pragmatycznych, bardzo często społecznych. Założeniem powieści jest jak najlepsze i najwierniejsze oddanie obyczajowości bohaterów, ich sposobu życia, tradycji, sposobów postępowania – nawet, jeśli z punktu widzenia czytelnika mogą się one wydawać dziwne, nudne czy też bezsensowne.

Najważniejsze cechy powieści obyczajowej

Do najważniejszych cech powieści obyczajowej należy:

• realizm w przedstawianiu zdarzeń i postaci,
• rezygnacja z nierealnej sensacji, nadzwyczajnych wydarzeń itp.
• bardzo często powieści oparte są na faktach,
• szczegółowe ujęcie danego środowiska, ukazanie wewnętrznych mechanizmów, warunków życia,
• wysoka dbałość o szczegóły opisu miejsca, zwyczajów, wyglądu etc.,
• obiektywizm w przedstawianiu zdarzeń i bohaterów.

Najpopularniejsze powieści obyczajowe

Jedną z najpopularniejszych powieści obyczajowych na świecie jest „ Komedia ludzka” Honore Balzaca. To bardzo bogaty cykl powieści ukazujących panoramiczne ujęcie społeczeństwa. Jedną z najciekawszych części cyklu jest „Ojciec Goriot”, w której autor przedstawia ludzi w czasie restauracji Burbonów. Balzac stara się oddać w swojej powieści, jak ogromny wpływ na społeczne nastroje miał ten okres w historii.

Jeśli zaś chodzi o polskie powieści obyczajowe, niewątpliwym liderem jest dzieło Bolesława Prusa – „Lalka”. Autor starał się jak najwierniej oddać dziewiętnastowieczne społeczeństwo Warszawy ukazując różne jego warstwy, problemy, nadzieje i troski.

Na uwagę zasługuje również „Anna Karenina” Lwa Tołstoja, jako swego rodzaju kalka porównawcza do „Lalki”. W tym przypadku możemy ocenić, jak wyglądało społeczeństwo dziewiętnastowiecznej Rosji.

To bez wątpienia najpopularniejsze i najlepsze powieści obyczajowe, które stanowią swego rodzaju trzon tego gatunku. Warto jednak sięgać po najnowsze dzieła, by zobaczyć w nich odbicie dzisiejszego społeczeństwa, naszego otoczenia oraz świata, który widzimy na co dzień. Ale czy widzimy wszystko? Być może autorzy takich dzieł będą w stanie pokazać na coś, czego do tej pory nie zauważyliśmy.